کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا(HPLC)
یکی دیگر از مهمترین دستگاههای آنالیز به روش کروماتوگرافی، که از آن میتوان در جداسازی، اندازهگیری و شناسایی انواع مواد استفاده کرد کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) میباشد. روش HPLC با بهره‌گیری از یک فاز متحرک مایع با فشار بالا، نمونه را در طول ستون شسته و جابجا میکند و ترکیبات یک مخلوط را جدا میکند. مزيت اصلي HPLC نسبت به GC اين است كه GC از دمـاهاي بالا استفاده مي‌كند كه اكثر مواد بـيـولوژيـكي مانند اسیدآمینهها را تخریب میکند. تقـريبـاً 80 تـا 85 درصـد تـمـام تركيبات شيميائي را به غیر موادی که ذاتاً بصورت گازی هستند را مي‌توان با تكنيك‌هاي HPLC آناليز كرد. به علاوه عموماً در HPLC نـسـبت به GC نياز به آمادهسازي كمتري براي نمونه است. از جمله رایجترین دتکتورها در HPLC، UV-Vis است که برای ترکیباتی که در این ناحیه جذب داشته باشند مورد استفاده قرار میگیرد. دتکتور دیگر که نسبت به UV-Vis حساستر است دتکتور فلورسانس است که برای ترکیباتی کاربرد دارد که خاصیت فلورسانس داشته باشند. آشکارساز دیگر طیف سنج جرمی (MS) است که امروزه به دلیل مزایای زیادی که دارد به طور وسیعی مورد استفاده قرار میگیرد. از این جمله میتوان به حد تشخیص (LOD) بسیار پایین، حساسیت و انتخابگری (Selectivity) بالا و امکان بررسی نمونه در حضور مزاحم‌های شیمیایی اشاره کرد. انتخاب نوع دتکتور بر اساس نوع آنالیت میباشد. انتخاب نوع فاز متحرک، انتخاب دتکتور و تعیین سرعت جریان فاز متحرک از جمله موارد اساسی در تنظیمات یک روش مناسب HPLC است که موجب لزوم استفاده از یک کاربر ماهر را بیشتر میکند. اين دستگاه‌ها كاربردهاي فراواني در صنايع گوناگون از قبيل پتروشيمي، صنعت آب، کشاورزی، گیاهان دارویی، صنایع غذایی و بهداشتی و بخصوص داروسازی دارند. کاربرد گسترده آن برای موادی از جمله اسیدهای آمینه، اسیدهای نوکلئیک، هیدروکربنها، داروها (ضدآریتمی، ضدسرع، مسکنها، آنتی‌بیوتیکها، ضدافسردگی و …)، ترپنوئیدها، حشره‌کش‌ها، آفتکشها، استروئیدها، ویتامینهای محلول در آب و چربی، مواد نفتی، حلالها، اسیدهای چرب، مواد اولیه دارویی، آنیونهای آلی و معدنی است.
آزمایشگاه تحقیقاتی و کنترل کیفی رادین مجهز به انواع دستگاههای کروماتوگرافی مایع شامل موارد زیر است:
– کروماتوگرافی مایع با سیستم چهار حلالی Waters alliance – 2695 مجهز به دتکتور آرایه فتودیودی (DAD) و دتکتور فلورسانس (Waters FLD)؛
– UPLC با سیستم چهار حلالی مدل Waters Acquity UPLC مجهز به دتکتور فلورسانس و PDA و دتکتور UV-VIS
– کروماتوگرافی مایع با سیستم چهار حلالی مجهز به دتکتور طیف سنجی متوالی Waters Quattro Micro
– کروماتوگرافی مایع با سیستم چهار حلالی مجهز به دتکتور طیف سنجی متوالی Waters Quattro Ultima
HPLC-MS-MS
آزمایشگاه رادین با تلاش در جهت تجهیز آزمایشگاه با امکانات و تجهیزات پیشرفته برای پاسخگویی به نیازهای متخصصین و پژوهشگران، دستگاه کروماتوگرافی مایع کوپل شده با دتکتور جرمی متوالی (LC-MS/MS) را در بخش دستگاهی راه اندازی کرده است و آماده ارائه خدمات به پژوهشگران و مراجعین محترم می باشد.
کروماتوگرافی مایع کوپل شده با دتکتور جرمی به عنوان یکی از قوی‌ترین تکنیک‌ها در شیمی تجزیه در گستره وسیعی از جمله اندازه گیری جرم مولکولی، کمک به تشخیص ساختار مولکولی و تعیین غلظت اجزای یک نمونه به‌کار گرفته می‌شود. این روش جزو روشﻫﺎى آﻧﺎﻟﯿﺰ متداول در نمونه‌های دارویی، غذایی، بیولوژیکی و بیوشیمیایی اﺳﺖ ﮐﻪ بخاطر قدرت و کارایی بالایی که دارد، ﺳﺮﻋﺖ رﺷﺪ ﺑﺴﯿﺎر ﭼﺸﻢﮔﯿﺮى در دو دﻫۀ اﺧﯿﺮ داﺷﺘﻪ اﺳــﺖ و به‌ویژه در آنالیز پروتئین‌ها، دانش نوظهور پروتئومیکس و ژنومیکس و نیز شناسایی و اندازهگیری بیومولکول‌های دارویی و داروهای نوترکیب و نیز انواع بیومارکرها در مایعات بدن از این تکنیک استفاده می‌شود. در اﯾﻦ روش ﺗﻮاﻧﺎﯾﻰﻫﺎى ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺟﺪاﺳﺎزى با عملکرد بالا ﯾﻌﻨﻰ HPLC به ﻗﺎﺑﻠﯿﺖﻫﺎى ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮد آﺷﮑﺎرﺳــﺎزهای بسیار حساس ﻃﯿﻒﺳــﻨﺠﻰ ﺟﺮﻣﻰ با تجزیه‌گرهای جرمی مختلف، از طریق یک اینترفیس ویژه تلفیق ﺷــﺪه اﺳــﺖ و ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺳﯿﺴــﺘﻤﻰ ﺑــﺎ ﺗﻮاﻧﺎﯾﻰﻫﺎى ﮐﻢ ﻧﻈﯿﺮ ﺑﺮاى ﺑﺮآوردهﺳــﺎزى ﻧﯿﺎزﻫﺎى روز اﻓــﺰون و ﻣﺘﻨﻮع ﻋﻠﻢ آﻧﺎﻟﯿﺰ در ﺟﻨﺒﻪﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷــﺪه اﺳﺖ. اﺳــﭙﮑﺘﺮوﻣﺘﺮﻫﺎى ﺟﺮﻣــﻰ با منابع تولید یون مختلف ابتدا ﻣﻮﻟﮑﻮلﻫﺎى ﺑــﺰرگ را یونیزه میکنند ﺗــﺎ در ﻧﻬﺎﯾﺖ وارد تجزیه‌گر جرمی شده و جداسازی می‌شوند و سپس به سمت دتکتور هدایت می‌شوند تا ﺳﺎﺧﺘﺎر آن ﻫﺎ ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮد. ﺳﯿﺴــﺘﻢﻫﺎى ﮐﺮوﻣﺎﺗﻮﮔﺮاﻓﻰ ﻣﺠﻬــﺰ ﺑﻪ ﻃﯿﻒﺳــﻨﺞﻫﺎى ﺟﺮﻣﻰ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎ ارزﺷــﻰ را در ﻣﻮرد وزن ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﻰ، ﺳﺎﺧﺘﺎر، ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﻰ، ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﻘﺪار و ﺧﻠﻮص ﻧﻤﻮﻧﻪهای گوناگون در اﺧﺘﯿــﺎر ﻣﺎ ﻗﺮار دﻫﻨﺪ. طیف‌سنج‌های جرمی ﺑﺮاى بیشتر ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻫﺎ، ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﯾﺮ آﺷﮑﺎرﺳﺎزﻫﺎى ﮐﺮوﻣﺎﺗﻮﮔﺮاﻓــﻰ ﻣﺎﯾﻊ، ﺣﺴــﺎسﺗﺮند و اﺧﺘﺼﺎﺻﻰﺗﺮ ﻋﻤﻞ میﮐﻨﻨﺪ.
UHPLC
در سال 2004، علم جداسازی با معرفی کروماتوگرافی مایع با عملکرد فوق‌العاده انقلابی تازه در عرصه کروماتوگرافی ایجاد کرد. پیشرفت‌های چشمگیری در ابزار دقیق و فنآوری ستون برای افزایش قابل توجهی در رزولوشن (قدرت تفکیک)، سرعت و حساسیت در کروماتوگرافی مایع انجام شد. این پیشرفت برای اولین بار، یک رویکرد جامع شامل نوآوری‌های همزمان در تکنولوژی ذرات و طراحی ابزار، برای غلبه بر چالش‌های آزمایشگاه تجزیه بود.
درUHPLC کاهش اندازه ذرات فاز ساکن به منظور بهبود کارایی جداسازی کروماتوگرافی مورد بهره‌برداری قرار گرفته است. تا همین اواخر چنین کاری به دلیل محدودیت‌های دستگاهی و فشار بسیار بالایی که برای عبور فاز متحرک لازم بود، سخت و غیر قابل اجرا بود. سیستم UPLC این موانع را حذف کرده است و در آن ستونهایی با ذرات کوچکتر (1.7 – 1.8 میکرون) به نحوی به کار گرفته شده‌اند که عملکرد بالایی را بدست دهند و فاز متحرک را با فشار تا 1030 بار عبور می‌دهند.
مجهز بودن سیستم‌های کروماتوگرافی مایع به سیستم چهار حلالی امکان استفاده از مد گرادیانی را ممکن ساخته است تا با مطالعه بر روی فاز متحرک، بهترین جداسازی حاصل گردد. همچنین تنوع در ستون‌های مورداستفاده، توانایی ارائه خدمات در زمینه کروماتوگرافی مایع مرتبط به موضوع‌های زیر را امکان ساخته است:
– اندازهگیری و شناسایی داروها (داروهای قلبی مانند آتورواستاتین، والزارتان، لوزارتان و …) در نمونه‌های بیولوژیکی از جمله پلاسما، ادرار، بازدم و …؛
– آنالیز کیفی و تعیین مقدار داروها و میزان مواد جانبی در داروها؛
– اندازهگیری و شناسایی همزمان بیش از صد آفت‌کش در نمونه‌های آبی, مواد غذایی و نمونه‌های بیولوژیکی؛
– اندازهگیری و شناسایی حضور انواع سموم جلبکی و سیانوباکترها (مثل میکروسیستین‌ها) در نمونه‌های آبی؛
– اندازهگیری و شناسایی پلی‌آروماتیک‌ها در نمونه‌های آبی؛
– اندازهگیری و شناسایی آنیون‌ها مانند نیترات، برومات، کلرات و …؛
– اندازهگیری و شناسایی اسانس‌ها در مواد غذایی؛
– اندازهگیری و شناسایی ترکیبات موجود در عصاره‌های گیاهی؛
– اندازهگیری و شناسایی مواد موثره دارویی؛
– اندازهگیری و شناسایی انواع فنل‌ها در نمونه‌های آب آشامیدنی، فاضلاب شهری، خروجی کارخانجات و نمونه های پالایشگاهی و پتروشیمی بدون استفاده از مشتق‌سازی؛
– اندازهگیری و شناسایی تری هالواستیک اسیدها در نمونه‌های آبی؛
– و همچنین سایر مواد آلی و معدنی در انواع مختلف نمونه‌های حقیقی آلی، آبی و بیولوژیکی