یکی از ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪﺗﺮﯾﻦ دﺳﺘﮕﺎه‌های ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در آﻧﺎﻟﯿﺰ دﺳﺘﮕﺎﻫﯽ، ﮐﺮوﻣﺎﺗﻮﮔﺮاﻓﯽ ﮔﺎزي- طیف‌سنج جرمی ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ که در آن ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﭘﺲ از ﺟﺪاﺳﺎزي، ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻃﯿﻒﺳﻨﺞ ﺟﺮﻣﯽ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ. در اﯾﻦ دﺳﺘﮕﺎه GC و Mass از ﻫﻢ ﺟﺪا ﻧﻤﯽﺑﺎﺷﻨﺪ و وارد ﮐﺮدن ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﻪ دﺳﺘﮕﺎه Mass از ﻃﺮﯾﻖ GC بواسطۀ اینترفِیسی ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ که ویژۀ دستگاه GC میباشد، ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در اﯾﻦ دﺳﺘﮕﺎه، ﻓﻘﻂ از ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﯾﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻃﯿﻒ ﺟﺮﻣﯽ ﺗﻬﯿﻪ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﺘﻮان آنها را ﺑﻪ GC تزریق ﻧمود. ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻤﺪه اﯾﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ و ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﻘﺪارنمونه هایی اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮار هستند (ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﺎﻧﺲﻫﺎي ﮔﯿﺎﻫﯽ ﮐﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﺟﻮش ﭘﺎﯾﯿﻨﯽ دارﻧﺪ) و ﯾﺎ ﺑﻪواﺳﻄﻪ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺑﺎ ﺑﺮﺧﯽ واﮐﻨﺸﮕﺮﻫﺎ و ﯾﺎ ﺣﻼﻟﻬﺎي ﺧﺎص، مشتقسازی شده وتبدیل به گونۀ ﻓﺮار میشوند. در دﺳﺘﮕﺎه GC-MS اﺟﺰاي ﯾﮏ ﻣﺨﻠﻮط ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺗﻮﺳﻂ ﯾﮏ ﺳﺘﻮن ﮐﺮوﻣﺎﺗﻮﮔﺮاﻓﯽ از ﻫﻢ ﺟﺪا ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ﭘﺲ از ﺣﺬف ﮔﺎز ﺣﺎمل، وارد ﻣﻨﺒﻊ یونیزاسیون ﻃﯿﻒﺳﻨﺞ ﺟﺮﻣﯽ ﻣﯽﮔﺮدﻧﺪ و ﺳﭙﺲ، ﺑﻪواﺳﻄﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯿﺪان‌های اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﭘﺮ ﻗﺪرت، اﻗﺪام ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮐﻤﯽ و ﮐﯿﻔﯽ اﺟﺰاي ﻣﺨﻠﻮط ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎر اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺑﻪ ﺟﺮم آﻧﻬﺎ ﻣﯽﮔﺮدد. ﺑﺮﺗﺮي ﻋﻤﺪه اﯾﻦ روش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﯾﺮ روشﻫﺎ، ﺳﺮﯾﻊ ﺑﻮدن ﭘﺎﺳﺦدﻫﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ (ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ اﺟﺰاي ﻣﺨﻠﻮط ﻇﺮف ﮐﻤﺘﺮ از90 ﺛﺎﻧﯿﻪ ﭘﺲ از ورود ﻣﺨﻠﻮط به داﺧﻞ دﺳﺘﮕﺎه اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد)، ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺣﺘﯽ در ﺻﻮرت در اﺧﺘﯿﺎر داﺷﺘﻦ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺑﺴﯿﺎر اﻧﺪﮐﯽ از ﯾﮏ ﻣﺨﻠﻮط (در ﺣﺪ ﭘﯿﮑﻮﮔﺮم)، ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ دﻗﺖ، اﻗﺪام ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻧﻮع و ﻣﻘﺎدﯾﺮ اﺟﺰاي ﺗﺸﮑﯿﻞدﻫﻨﺪه آن ﻧﻤﻮد. ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﺰﯾﺖ اﯾﻦ روش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﯾﺮ روش ﻫﺎ از ﻗﺒﯿﻞ IR ،UV-Vis ،XRD ،TEM، اﺳﭙﮑﺘﺮوﺳﮑﭙﯽ راﻣﺎن و TGA اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺗﻌﯿﯿﻦ و ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ از روشﻫﺎي ﻓﻮق ﻧﻤﯽﺗﻮان اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد. اﻣﺎ از روش MSمیتوان اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد. در آنالیز نمونههای دارویی، محصولات طبیعی، کنترل کیفیت، صنایع غذایی، فیزیولوژی، گیاهان دارویی طبیعی و پزشکی قانونی از این روش استفاده می‌شود.
کروماتوگرافی گازی (GC)
کروماتوگرافی گازی یکی از رایجترین و مهمترین دستگاه‌هاي مورد استفاده در آناليز دستگاهي به روش كروماتوگرافيست که برای جداسازی ترکیباتی که دمای جوش پایینتر از 500 درجه سانتیگراد دارند و به اصطلاح فرار نامیده میشوند بهکار می‌رود. در کروماتوگرافی گازی، جداسازی اجزا یک مخلوط براساس نقطه جوش ترکیبات و همچنین متناسب با میزان توزیع اجزا تشکیل دهنده مخلوط بین فاز متحرک گازی و فاز ساکن جامد یا مایع صورت میگیرد. در این روش گاز حامل با فشار بالا، مخلوط را درون ستون حرکت میدهد و هر ترکیبی که کمتر و یا ضعیفتر جذب ستون شده است (دمای جوش کمتری داشته‌باشد)، زودتر و ترکیبی که با ستون قدرت جذب بیشتری دارد (دمای جوش بیشتری داشته باشد)، دیرتر از ستون خارج میشوند. بنابراین، اجزای مخلوط از یکدیگر جدا میشوند. کروماتوگرافی گازی براساس نوع دتکتور مورد استفاده میتواند برای جداسازی و شناسایی اجزا تشکیل دهنده یک مخلوط و تجزیه کمی آنها کاربرد داشته باشد. از جمله رایجترین دتکتورها میتوان به دتکتور یونیزاسیون شعلهای (FID) و دتکتور اسپکتروسکوپی جرمی (MS) اشاره کرد که FID برای تجزیه کمی و MS برای تجزیه کمی و کیفی با حدتشخیصهای بهتر در مقایسه با FID مورد استفاده قرار میگیرد. اين دستگاه‌ها كاربردهاي فراواني در صنايع گوناگون از قبيل داروسازي، پتروشيمي، صنعت آب، کشاورزی، گیاهان دارویی، صنایع غذایی و بهداشتی و غيره دارند.
آزمایشگاه رادین با مجهز بودن به انواع دستگاههای کروماتوگرافی گازی شامل
کروماتوگرافی گازی با دتکتور یونیزاسیون شعله (GC-FID) مدل Agilent 6890
کروماتوگرافی گازی با دتکتور طیف سنجی جرمی (GC-MS) مدل Agilent 6890/5973
کروماتوگرافی گازی با دتکتور طیف سنجی جرمی متوالی (GC-/MSMS) Agilent 6890/Micromass Quattro micro GC
و همچنین تنوع در ستونهای مورد استفاده گاز کروماتوگرافی از جمله آزمایشگاههای برتر در سطح ایران میباشد که توانایی ارائه خدمات در زمینه کروماتوگرافی گازی مرتبط با موضوعهای زیر را دارد:
– اندازهگیری و شناسایی داروها در نمونههای بیولوژیکی از جمله پلاسما، ادرار، بازدم و …
– اندازهگیری و شناسایی ترکیبات سمی آفتکشها در نمونههای آبی, مواد غذایی و نمونههای بیولوژیکی
– اندازهگیری و شناسایی پلیآروماتیکها، ترکیبات بنزنی شامل BTEXها، کلرو بنزنها و استایرن در نمونههای آبی، نفتی، بیولوژیکی و هوا
– اندازهگیری و شناسایی اسانسها در مواد غذایی
– اندازهگیری و شناسایی ترکیبات موجود در عصارههای گیاهی
– اندازهگیری و شناسایی حلالهای باقیمانده (نوع یک، دو و سه) در داروها
– اندازهگیری و شناسایی مواد موثره دارویی
– اندازهگیری و شناسایی انواع فنلها در نمونههای آب آشامیدنی، فاضلاب شهری، خروجی کارخانجات و نمونه های پالایشگاهی و پتروشیمی با استفاده از مشتقسازی برای افزایش حساسیت
– اندازهگیری و شناسایی تری هالومتانها در نمونههای آبی
– و همچنین سایر مواد آلی در انواع مختلف نمونههای حقیقی آلی، آبی و بیولوژیکی